پرورش و نگه داری گل شمعدانی
شمعدانیهایی که تحت کشت قرار میگیرند
1. Regal رگال. بوتههایی چندساله و همیشه سبز هستند و برگ هایشان تقریبا دایرهای شکل است که گاهی به بخش هایی تقسیم شده اند و گاهی حاشیه برگ ها دندانهدار است و معمولا گل هایی با 5 عدد گل برگ به رنگ های ارغوانی روشن، صورتی، بنفش و یا سفید تولید میکنند. این گیاهان را میتوان در فضای باز و یا گلدان کاشت. شمعدانی هایی که با نام شمعدانی اژدر شناخته می شوند معمولا در این گروه قرار می گیرند. شمعدانی اژدر را گاهی در محیط ما با نام شمعدانی آلمانی و یا شمعدانی گل درشت نیز معرفی می کنند.
2. Angel آنجل.شبیه گروه رگال هستند اما شاخ ساری متراکم تر دارند و اکثرا از گونه P.crispum مشتق شده اند و به دست آمده اند.
3. Ivy-leaf برگ عشقهای: شمعدانی های این گروه چندساله و همیشهسبز هستند و شاخسار خزنده و گل هایی ساده 5 عدد گل برگ و یا با تعداد گل برگ بیشتر دارند که اکثرا در سبدهای آویخته و یا گلدان کشت میشوند.
4. Zonal زونال . شاخسار علفی و آب دار این نوع از شمعدانی ها که چندساله نیز هستند معمولا به شکل مستقیم رشد میکند و گلهایی ساده 5 عدد گلبرگ و یا با تعداد گل برگ بیشتر دارند. برگ برخی از شمعدانی های این گروه جذاب و زیبا است. معمولا از شعمدانی های این گروه در فضای باز استفاده میشود. شمعدانیهای این گروه اکثر از گونه های P.inquinans و P.zonale بدست آمده اند.
5. Scented-leaved برگ های عطری. بوتههایی همیشه سبز هستند که اکثرا به دلیل عطر خوش برگ هایشان کاشته میشوند. از برگ ها و یا روغن استخراج شده از برگ های این گیاهان در صنایع غذایی یا عطر سازی استفاده می شود. به همین دلیل گاهی این گیاهان که برای معطر ساختن چای مورد استفاده قرار می گیرند با نام گیاه عطر چای نیز شناخته می شوند. گونه های مختلف شمعدانی می توانند عطرهای مختلفی داشته باشند مثلا P.quercifolium عطر بادام، P. odoralarioides عطر سیب ، P.grossalarioides عطر نارگیل، P.crispum عطر لیمو، P.graveolens و P.capitatum و P.radens عطر گل رز را دارند.
هم چنین از طرفی برخی از حیوانات خانگی همانند سگ و گربه ممکن است در اثر مصرف برگ سار و گل های این گیاه دچار مسمویت شوند بنابراین این گیاه را دور از دسترس این حیوانات قرار دهید. پهنه برگ های این گیاهان معمولا به چند قسمت تقسیم شدهاند و یا حاشیههایی دندانهدار و یا با بریدگی دارند. برخی نیز برگ هایی ابلق دارند.
6. Unique یونیک. بوتههایی همیشه سبز هستند که خصوصیاتی منحصر به فرد دارند به نحوی که در گروههای بالا نمیتوان آنان را قرار داد.
نیازهای محیطی گل شمعدانی
نور
شمعدانیهای معمولی به نور مستقیم آفتاب نیاز دارند البته آفتاب سنگین و شدید نیز برای آنها زیاد مناسب نیست. بنابراین در تابستان باید شمعدانیها را در سایه نگه داشت.برخی از ارقام شعدانی در زمستان نیز گل میدهند.
خاک
شمعدانی تقریبا در هر خاکی میروید. خاک گلدان مناسب برای آن مخلوطی است از سه قسمت خاک لوم خوب خاک باغچه و یک قسمت کود دامی پوسیده یا تورب و یک قسمت ماسه. به این مخلوط بهتر است مقداری کود شیمیایی مثلا سوپر فسفات اضافه شود.
رطوبت
شمعدانی را باید در محلی نسبتا خشک کشت و کار کرد و در آبیاری آنها باید دقت داشت تا در فواصل دو آبیاری خاک تقریبا خشک شود البته شمعدانی پیچ و شمعدانی عطری نیاز بیشتری به آبیاری دارند و خاک آنها باید مرتبا مرطوب باشد.
درجه حرارت
درجه حرارت مناسب برای شمعدانی ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتیگراد است دمای مناسب برای شمعدانی عطری ۵ تا ۱۰ درجه سانتیگراد است. تهویه هوای اطاقها عامل مهمی در امر نگه داری شمعدانی است. بهطور کلی شمعدانی گیاهی است مخصوص آب و هوا معتدل و کمی مرطوب سواحل دریا
گل شمعدانی، انواع گونه های گل شمعدانی،نحوه کاشت
کودپاشی
در زمستان نیازی به کودپاشی شمعدانی نیست اما در سایر فصول، محلول پاشی هر ماه با یک کود کامل و با غلظت کم مناسب است. کودپاشی و آبیاری بیش از اندازه باعث رشد و نمو برگی و کمی تعداد گل میشود.
تکثیر
ازدیاد شمعدانی از طریق قلمهگیری به آسانی امکانپذیر است و قلمهها در هر بستری حتی در داخل آب ریشه میدهند هر قلمه باید درست از زیر یک گره قطع شود. قلمهها بهتر است که درون ماسه و در محل گلخانه کاشت شوند، در روزهای اول قلمهها را در سایه نگه داری میکنند، سپس بهتدریج به آنها نور کافی داده میشود تا رشد و نمو کنند. زمانی قلمهها آبیاری میشوند که بستر کاملا خشک باشد.
برخی آفات گل شمعدانی و روش های مبارزه با آن ها
1. زنگ شمعدانی
بر روی سطح بالایی برگ لکه های کوچک زرد رنگ و دایره ای شکلی تشکیل می شود. به تدریج در سطح زیرین برگ ها، منطبق با لکه های زرد رویی برگ، جوش هایی حاوی اسپورهای پودری قارچ به رنگ قهوه ای تیره تشکیل می گردد. این جوش ها بر روی یک حلقه متحدالمرکزی در سطح زیرین برگ شکل می گیرند. برگ ها به تدریج زرد و قسمت وسیعی از آن ها خشکیده و می میرند.
سم پاشی با سموم قارچ کش نظیر پروپیکونازول تیلت و یا تری فورین در کنترل بیماری موثر است.
2- گال برگ
عامل ایجاد کننده گال برگ نوعی باکتری می باشد. در برگ ها تولید تاول کرده و برگ ها را به شکل گل کلم در می آورد و باعث فساد برگ ها در نزدیک خاک و ریزش آن ها می شود. این بیماری غیر قابل درمان بوده و باید بوته های مبتلا را از بین برد.
3- افتادن برگ ها
در حقیقت نمی توان اسم آن را بیماری فیزیولوژیکی گذاشت. افتادن برگ واکنش یک گیاه سالم است برای اینکه خود را با شرایط متغیر سازگار کند. زمانی که تعادل بین روشنایی، حرارت، رطوبت و تعریق بهم میخورد و تغییر می کند، گیاه خودش را با شرایط جدید تطبیق می دهد. به این ترتیب هر گاه تغییرات قابل ملاحظه ای در حرارت یا شدت روشنائی اتفاق می افتد، برگ ها می ریزند.بنابر این برای پیشگیری از چنین اتفاقی از تغییر ناگهانی شرایط محیط تا حد امکان پرهیز کنید.مثلا گلدان های شمعدانی را در بهار وقتی از گل خانه بیرون می آورند، چون به هوای بیرون عادت ندارند، برگ ها کم و بیش می ریزند و برگ های جدید، خود را با محیط خارج سازگار می کنند.هم چنین تعویض گلدان ممکن است باعث ریختن برگ ها شود ولی این موضوع زود جبران می شود و برگ های جدیدی بیرون می آیند.
4.انواع بیماری های ویروسی
بیماری های ویروسی توسط حشرات مکنده شته ها ، زنجره ها و یا ابزارهای باغبانی قیچی،چاقو و بیلچه منتقل می شوند و معمولا بدون درمان می باشند. در بیماری های ویروسی روی برگ ها رگ های بی رنگی آشکار می گردند و در آخرین مرحله زیان، بیماری همراه با پیچیدگی برگ می باشد. اگر برگ را مقابل آفتاب نگاه داشته و به آن نگاه کنیم سلول های مرده در برگ مشاهده میشود. متاسفانه تشخیص این بیماری در مراحل اولیه بسیار مشکل است و زمانی آثار و علائم آن آشکار میشود که درمانی به غیر از کندن و سوزانیدن ندارد.
برای پیش گیری از بیماری های ویروسی در مرحله اول باید حشرات ناقل شته ها ، زنجره ها را نابود کرد و در مرحله دوم وسایل و ابزار باغبانی را هنگام قلمه زدن ضدعفونی کرد.
5. پژمردگی
پژمردگی گیاه در روزهای گرم و روشن اتفاق می افتد و این در موردی است که گیاه دارای ساقه های بلند و آبکی است و به طور ناگهانی مواجه با گرما می شود و آنقدر که رطوبت از دست می دهد، نمی تواند از ریشه آب جذب کند. در این موارد اغلب برگ ها و گاهی هم ساقه پژمرده شده و می افتد.
اگر در روزهای گرم اوایل بهار آب سرد به گیاه بدهیم ساقه ها خشبی شده و گیاه در مقابل تغییرات حرارت ناگهانی مقاوم می شود.